«Ο εκσυγχρονισμός του Κράτους επείγει για «το καλό όλων»,
λέει ο επ.Πρόεδρος της Κίνησης Πολιτών, κ.Θεόδωρος Παπαλεξόπουλος,
στη συνέντευξή του, που δημοσιεύθηκε στην ΗΜΕΡΗΣΙΑ του Σαββάτου, 13-9-14, με θέμα:

«Ανέφικτη η ανάπτυξη χωρίς εξυγίανση του Δημοσίου»

Υπότιτλος: «Απαιτούνται ριζικές αλλαγές στους τομείς της Νομοθεσίας, της απονομής της Δικαιοσύνης και στο φορολογικό πλαίσιο για να ορθοποδήσει ο τόπος και να οδηγηθεί στην ανάπτυξη»

Πρόλογος:

Στη δυσλειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης, η οποία εξακολουθεί να αποτελεί το μεγαλύτερο τροχοπέδη στην ανάκαμψη και ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας οφείλονται η ολέθρια κρίση αλλά και η δραματική άνοδος της ανεργίας. Αυτό επισημαίνει στην «Η» σχολιάζοντας τις προσπάθειες για έξοδο από την ύφεση, ο κ. Θεόδωρος Παπαλεξόπουλος, μια από τις εμβληματικότερες μορφές του εγχώριου επιχειρείν και νυν σύμβουλος διοίκησης του ομίλου Τιτάν και τονίζει πως «ακόμη και σήμερα, είναι αμέτρητες οι δημόσιες υπηρεσίες που δυσλειτουργούν σε βάρος του συνόλου του Ελληνικού λαού, από την υγεία μέχρι την παιδεία και από τις μεταφορές μέχρι τις συντεχνίες». Ο κ. Παπαλεξόπουλος, σε μια από τις σπάνιες δημόσιες τοποθετήσεις του, υπογραμμίζει πως για να ορθοποδήσει ο τόπος και να οδηγηθεί σε οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία, το Κράτος οφείλει και μάλιστα με αποτελεσματικό τρόπο να εφαρμόζει το νόμο, να απλουστεύει τη Νομοθεσία και τη φορολογία, να επισπεύσει την απονομή Δικαιοσύνης και να καταπολεμήσει τη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά. «Ο εκσυγχρονισμός του Κράτους, επείγει για «το καλό όλων», λέει με έμφαση και συντάσσεται με όσους είναι υπέρ ενός σύγχρονου τρόπου λειτουργίας του Κράτους ενώ διαχωρίζει τη θέση του με εκείνους που θέλουν ένα κρατικοδίαιτο μοντέλο ανάπτυξης της οικονομίας, το οποίο, φοβάται πως «είναι πιθανόν να οδηγήσει και πάλι τη χώρα στην καταστροφή».

Κυρίως Κείμενο:

Στον Γιώργο Μανέττα

Έχουν περάσει, σχεδόν έξι χρόνια από τότε που η «λαίλαπα» της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης έπληξε και την ελληνική οικονομία. Γιατί πιστεύετε ότι παραμένουμε ακόμη εγκλωβισμένοι στο φαύλο κύκλο της ύφεσης; Που οφείλετε η αδυναμία της χώρας να υπερβεί την κρίση;

Είναι γενικά αναγνωρισμένο γεγονός ότι στη δημόσια κακοδιοίκηση της χώρας οφείλονται, κατά κύριο λόγο, η ολέθρια κρίση που βιώνουμε και συνάμα η διεθνής αναξιοπιστία της χώρας μας και η δραματική άνοδος της ανεργίας. Διαβάζουμε συχνά, στις δηλώσεις πολιτικών ηγετών και οικονομολόγων ότι αναζητούν «νέο πρότυπο ανάπτυξης». Δηλαδή, τι γυρεύουν; Σύγχρονο τρόπο λειτουργίας, του δημοσίου; Εάν είναι έτσι, είμαστε στο πλευρό τους. Μήπως, όμως, αναζητούν νέο τρόπο λειτουργίας της οικονομίας, που θα καθοριστεί και πάλι από το Κράτος; Τότε το πιθανότερο είναι να οδηγηθούμε και πάλι σε συμφορά!

Γιατί το λέτε αυτό; Τι πιστεύετε πως κάνει λάθος το Κράτος και θα μπορούσε να βελτιωθεί; Ποιοί τομείς χρήζουν άμεσου εκσυγχρονισμού;

Ας συμφωνήσουμε, πρώτα τι οφείλει να επιδιώκει το Κράτος – ενώ δεν το πράττει. Και, στη συνέχεια, να επισημάνουμε τι πρέπει να σταματήσει να κάνει, για να ορθοποδήσει ο τόπος και να οδηγηθεί σε οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία, που είναι τα δυο πρωταρχικής σημασίας ζητούμενα.

Πρώτο και κύριο, το ίδιο το Κράτος οφείλει να εφαρμόζει απαρέγκλιτα το νόμο, να μην αυτο-εξαιρείται των νόμων που ορθώς επιβάλλει στην κοινωνία και την οικονομία και να δίνει πάντα το σωστό άνωθεν παράδειγμα. Είναι πολλές οι περιπτώσεις όπου το Δημόσιο, σήμερα ακόμη, κάνει το αντίθετο! Παράδειγμα ασυγχώρητο, η αυτο-εξαίρεση ολόκληρου του Δημοσίου από το διπλογραφικό λογιστικό σύστημα – Κράτος, Τοπική Αυτοδιοίκηση, ΔΕΚΟ και όλα τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου- γεγονός το οποίο προφανώς διευκολύνει την κακοδιαχείριση και τη διαφθορά.

Δεύτερο, το Δημόσιο οφείλει να απλουστεύει πάντα, όσο γίνεται – αντί μονίμως να τα περιπλέκει. Υπενθυμίζουμε το αγγλικό ρητό: «Nothing is easier than to complicate. Nothing is more complicated than to simplify»! Με ποια λογική, ενώ η κυβέρνηση αποτελείται από λιγότερα από 20 Υπουργεία, έχουμε 50 και πλέον Υπουργούς, Αναπληρωτές Υπουργούς και Υφυπουργούς, 80-100 Γενικούς και Ειδικούς Γραμματείς και 140-150 Γενικούς Διευθυντές Υπουργείων; Για ποιο λόγο για νόμους που ψηφίζονται στη Βουλή ενίοτε απαιτούνται υπογραφές μέχρι διψήφιου αριθμού συνυπεύθυνων Υπουργών; Με ποια λογική έχουμε περί τις 40 Ανεξάρτητες Αρχές, όταν το Σύνταγμα προβλέπει μόλις πέντε; κ.ο.κ. Αλλά ας αναφερθούμε και στη φορολογία, που έχει θίξει όλους μας… Να παραδεχθούμε, κατ” αρχήν, ότι μετά την ουσιαστική πτώχευση της χώρας μας, η εκ βάθρων αλλαγή του όλου συστήματος ήταν αναπόφευκτη. Ναι, αλλά όχι με διψήφιο αριθμό φορολογικών νόμων και ερμηνευτικών εγκυκλίων μηνιαίως, σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, όπως συνέβη το 2013! Και δεν βλέπουμε πουθενά προσπάθεια δημιουργίας ενός νέου φορολογικού συστήματος όπου θα αλλάζουν οι συντελεστές όποτε χρειάζεται, όχι όμως και ολόκληρο σύστημα και όλα τα έντυπα, κάθε χρόνο!

Τρίτο, να εκσυγχρονιστεί η Δικαιοσύνη μας. Ένα αγγλικό ρητό λέει: «Justice delayed is justice denied» (Η αργοπορία απονομής της δικαιοσύνης ισοδυναμεί με αρνησιδικία). Άλλωστε, πως είναι δυνατό να αναμένονται σοβαρές ξένες επενδύσεις στη χώρα μας με τη βραδύτερη απονομή της δικαιοσύνης της Ε.Ε; (Κατά το Ευρωπαϊκό Justice Scoreboard 2014, η Ελληνική Δικαιοσύνη κατατάσσεται στις περισσότερες περιπτώσεις αξιολόγησης με διάφορα κριτήρια στις πιο δυσλειτουργούσες της Ε.Ε των 28)!  Ας μου επιτραπεί εδώ μια παρένθεση σχετικά με ένα χαρακτηριστικό της Δικαιοσύνης μας: Το Ελεγκτικό Συνέδριο, το τρίτο Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας, είναι το μόνο στην Ε.Ε των 28 που δεν έχει εκσυγχρονιστεί με βάση τις σύγχρονες αντιλήψεις για αξιολόγηση των εκτελούμενων έργων, ούτε και έχει αναληφθεί εκ μέρους της χώρας σχετική δεσμευτική υποχρέωση εκσυγχρονισμού του.

Τέταρτο, να εφαρμόζονται σωστά, πλήρως και έγκαιρα όλες οι οδηγίες, κανονισμοί κλπ. της Ε.Ε (βλ. τα διάφορα scoreboards, με τις συγκριτικές αξιολογήσεις των χωρών – μελών και όπου η χώρα μας πάλι κατατάσσεται ανάμεσα στις πιο δυσλειτουργούσες). Άλλωστε δεν υπάρχει λόγος να χρεώνεται η χώρα μας κάθε χρόνο με πρόστιμα δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, λόγω της μερικής μόνο ή της καθυστερημένης εφαρμογής των οδηγιών της Ε.Ε.

Πέμπτο, το Δημόσιο να καταπολεμά αποτελεσματικά τις δυο Σιαμαίες αδελφές, τη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά. Δεν αρκεί η αύξηση των ποινών. Πρωτίστως το Δημόσιο οφείλει να πάψει να διευκολύνει τα αίτια των παρανομιών. Εξηγούμαι: Όταν οι διάφοροι νόμοι προβλέπουν μεγάλο αριθμό περιπτώσεων εξαιρέσεων και ειδικών απαλλαγών σε πολλές από τις διατάξεις, είναι σαφές ότι ο Νομοθέτης ενθαρρύνει/διευκολύνει έτσι τη διαπραγμάτευση μεταξύ του φορο-οφειλέτη αφενός και του αρμόδιου δημοσίου υπαλλήλου αφετέρου.

Έκτο, μια βασική αιτία δυσλειτουργίας του Δημοσίου είναι η Πολυνομοθεσία: η κακή, περίπλοκη και συχνά δυσνόητη νομοθεσία. Ο Νικηφόρος Διαμαντούρος -υπό την τότε ιδιότητα του Ombudsman της Ευρωπαϊκής Ένωσης- όταν ρωτήθηκε πώς αντιμετωπίζει η Ευρώπη το θέμα της σαφήνειας των νόμων, έδωσε το παράδειγμα της Σουηδίας και είπε συγκεκριμένα τα εξής: «Στη Σουηδία η σαφήνεια στη διατύπωση των νόμων αποτελεί προτεραιότητα. Από το 1965 υπάρχουν μηχανισμοί ελέγχου της διατύπωσης των νόμων. Η αρμοδιότητα αυτή ανήκει από το 1976 σε ειδικό τμήμα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, το οποίο εκτός από τον έλεγχο των προτάσεων νόμων, διεξάγει σεμινάρια για όσους ασχολούνται με τη νομοθετική λειτουργία, δημοσιεύει και οδηγίες και παρέχει συμβουλές. Στην πράξη, γίνεται έλεγχος όλων των νομοσχεδίων ώστε αυτά να είναι σαφή, κατανοητά και φιλικά προς τον αναγνώστη. Όσοι υπάγονται στο νόμο θα πρέπει να καταλαβαίνουν χωρίς δυσκολία ποια συμπεριφορά θα πρέπει να υιοθετήσουν. Απώτερος στόχος της προσπάθειας αυτής είναι ο επηρεασμός της διοικητικής γλώσσας. Εφόσον οι νόμοι είναι γραμμένοι σε απλή γλώσσα, τότε και τα διοικητικά έγγραφα που τους εφαρμόζουν θα ακολουθούν παρόμοια γλωσσική διατύπωση».

Είναι προφανές ότι η Ελληνική νομοθεσία βρίσκεται στους αντίποδες της Σουηδικής… Οι νόμοι στην Ελλάδα είναι συνήθως τόσο περίπλοκοι, ώστε να καθίστανται δυσνόητοι και δυσεφάρμοστοι. Αποτέλεσμα: Οι νέοι νόμοι δεν εφαρμόζονται, κατά κανόνα, από την ίδια τη Δημόσια Διοίκηση πριν να εκδοθεί σχετική ερμηνευτική εγκύκλιος. Άλλωστε είναι γνωστό ότι υπήρξαν περιπτώσεις όπου χρειάστηκαν δυο και τρεις ή και περισσότερες ερμηνευτικές εγκύκλιοι για τον ίδιο νόμο, αλλά επίσης περιπτώσεις όπου η ερμηνευτική εγκύκλιος περιείχε διατάξεις αντίθετες με το κείμενο που ψηφίστηκε στη Βουλή! Και στον τομέα της Νομοθεσίας είναι σαφές ότι επιβάλλεται ριζικός εκσυγχρονισμός -για να μην πούμε στροφή 180 μοιρών… Αμέτρητες είναι ακόμη οι δημόσιες υπηρεσίες που δυσλειτουργούν σε βάρος του συνόλου του Ελληνικού λαού, από την υγεία μέχρι την παιδεία και από τις μεταφορές μέχρι τις συντεχνίες.

Για την υγεία και την παιδεία αντιλαμβάνομαι το ρόλο και τη σημασία τους. Ωστόσο, γιατί θα πρέπει να ενδιαφέρει τον πολίτη ο τρόπος που λειτουργούν οι συντεχνίες;

Ο σωστός συνδικαλισμός, είτε εργοδοτικός είτε εργατικός, είναι διεθνώς αναγνωρισμένος ως αναγκαίος, όχι όμως ο κρατικοδίαιτος και κομματικά εξαρτώμενος, όπως γίνεται συχνά στο δημόσιο τομέα της χώρας μας. Για να μην αναφερθούμε και στο Ασφαλιστικό σύστημα που βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας… Και σ” αυτούς τους τομείς χρειάζονται εξυγίανση και ουσιαστική διαφάνεια.

Παραπάνω θίξατε τους τομείς του Δημόσιου Τομέα που χρειάζονται να γίνουν άμεσα κινήσεις εξυγίανσης και εκσυγχρονισμού της λειτουργίας τους. Θα ήθελα τώρα να περάσουμε στη σχέση του Κράτους με την Οικονομία. Ποιες αλλαγές χρειάζονται, προκειμένου να πάρει μπροστά η «μηχανή της ανάπτυξης» και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την επανεκκίνηση της οικονομίας;

Δεν είναι δουλειά του Κράτους να επεμβαίνει ή να παρεμβαίνει στην οικονομία, υπέρ οιουδήποτε προσώπου, φυσικού ή νομικού, ιδιωτικού ή δημοσίου- πόσο μάλλον υπέρ των συνεταιρισμών, των μικρομεσαίων ή των μεγάλων επιχειρήσεων κλπ., όπως γίνεται συνεχώς. Καλώς ή κακώς, ζούμε σε ένα καπιταλιστικό σύστημα όπου κυριαρχεί η ανταγωνιστικότητα: Ο αποτυγχάνων πρέπει να κλείνει και να αφήνει το χώρο ελεύθερο για τους πιο επιτυχημένους. Εάν θέλουμε ευημερία και απασχόληση, δεν νοείται το Κράτος, άμεσα ή έμμεσα (όπως γινόταν τόσα χρόνια π.χ. μέσω της Αγροτικής Τράπεζας κλπ.) να μοιράζει επιδοτήσεις, δάνεια ή εγγυήσεις δανείων στις προβληματικές μονάδες για λόγους ψηφοθηρικούς ή άλλους. Πόσο μάλλον να μοιράζει «ενισχύσεις» που αντιβαίνουν στους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς και που τελικά οδηγούν σε εθνικά πρόστιμα (βλ. ΛΑΡΚΟ, Ναυπηγεία κλπ). Αλλά ακόμη σοβαρότερο λάθος είναι το Κράτος να παριστάνει τον επιχειρηματία και να επιβαρύνει το φορολογούμενο λαό με τις ετήσιες ζημιές των χιλιάδων επιχειρήσεων του Δημοσίου. Ποιός ο λόγος ύπαρξης των κρατικών ΔΕΚΟ; Γιατί το Κράτος να μην προμηθεύεται από την αγορά ότι καλύτερο και φθηνότερο; Και εάν θέλει να ενθαρρύνει τις εγχώριες επενδύσεις, ας προγραμματίζει τις ανάγκες του σε πολυετή βάση. Το Κράτος να μην παρεμβαίνει στην οικονομία, αλλά να ενισχύει την εθνική ανταγωνιστικότητα, απλουστεύοντας και επισπεύδοντας τις διάφορες διαδικασίες. Εάν, ωστόσο, κάποιος αμφισβητεί την ορθότητα των παραπάνω, τον παραπέμπω στις ετήσιες εκθέσεις του Συνηγόρου του Πολίτη (www.synigoros.gr) και του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης (www.gedd.gr), όπου θα βρει, εύστροφα διατυπωμένες, μύριες όσες καταγγελίες δυσλειτουργίας του Δημοσίου.

Είναι εφικτός ο εκσυγχρονισμός του Δημόσιου Τομέα, τη στιγμή που ακόμη και σήμερα υπάρχουν πολιτικές δυνάμεις που διαφωνούν με την προσπάθεια που έχει ξεκινήσει και έχουν τη δική τους «κοσμοθεωρία» για τη Δημόσια Διοίκηση;

Ο εκσυγχρονισμός του Δημόσιου Τομέα, επείγει, για το καλό όλων. Είναι τόσο αναγκαίος όσο και εφικτός. Η πιο σημαντική προϋπόθεση, ωστόσο, είναι η βούληση και η υποστήριξη του Πολίτη. Υπάρχουν δυο σύγχρονες αντιλήψεις που λείπουν παντελώς από το δημόσιο τομέα, η ευγενής άμιλλα και η λογοδοσία στην Κοινωνία. Δεν υπήρξε ποτέ πρόοδος διαρκείας και μόνιμη κατάκτηση της ανθρωπότητας χωρίς άμιλλα. Αυτή αποτέλεσε την πιο συνηθισμένη και αποτελεσματική κινητήρια δύναμη του ανθρώπου δια μέσου των αιώνων. Για ποιο λόγο να μην την πάρουμε «με το μέρος μας»; Γιατί το Κράτος να μην επιδιώκει να την αξιοποιεί υπέρ του νόμου, υπέρ των στόχων του; Στη χώρα μας, στο δημόσιο τομέα, τείνουμε -εν ονόματι του νόμου, των δικαιωμάτων του ανθρώπου και της ισότητας των ευκαιριών- να ισοπεδώνουμε τα πάντα. Έτσι οδηγούμαστε στη γενίκευση του στερητικού «Α» της Ανομίας, Αναποτελεσματικότητας, Αναρχίας και τελικά Αδικίας. Να θέσουμε πιο συγκεκριμένο ερώτημα, γιατί να μην επιτραπεί και ενθαρρυνθεί η άμιλλα ανάμεσα στα Κρατικά Νοσοκομεία όπου σήμερα επικρατούν χάος, σπατάλη, αναποτελεσματικότητα και διαφθορά; Γιατί να μην καταστεί εφικτή και να μην διευκολυνθεί η άμιλλα ανάμεσα στα Πανεπιστήμια και, γενικά στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα;

Η άλλη σύγχρονη αντίληψη που δεν υπάρχει στον τόπο μας είναι η έννοια της ανοικτής, ουσιαστικής και δημοκρατικής λογοδοσίας του κάθε δημόσιου ηγέτη στους άμεσα ενδιαφερομένους πολίτες και στην Κοινωνία γενικότερα. Φρονώ ότι δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο ωραίο, πιο ηθικό, πιο αποτελεσματικό παράδειγμα προς μίμηση από τη δημόσια λογοδοσία των ΑΕΙ στους φοιτητές τους και στους γονείς τους. Το μάθημα παιδείας του δημοσίου τομέα να προέλθει από τα ίδια τα Πανεπιστήμιά μας!

Χτύπημα 1:  «Εάν θέλουμε ευημερία και απασχόληση, δεν νοείται το Κράτος, άμεσα ή έμμεσα (όπως γινόταν τόσα χρόνια  π.χ. μέσω της Αγροτικής Τράπεζας κλπ.) να μοιράζει επιδοτήσεις, δάνεια ή εγγυήσεις δανείων στις προβληματικές μονάδες για λόγους ψηφοθηρικούς ή άλλους».

Χτύπημα 2: «Είναι λάθος το Κράτος να παριστάνει τον επιχειρηματία και να επιβαρύνει το φορολογούμενο λαό με τις ετήσιες ζημιές των χιλιάδων επιχειρήσεων του Δημοσίου. Ποιός ο λόγος ύπαρξης των κρατικών ΔΕΚΟ; Γιατί το Κράτος να μην προμηθεύεται από την  αγορά ότι καλύτερο και φθηνότερο”;

Χτύπημα 3: “Οι νόμοι στην Ελλάδα είναι συνήθως τόσο περίπλοκοι, ώστε να καθίστανται δυσνόητοι και δυσεφάρμοστοι. Αποτέλεσμα: Οι νέοι νόμοι δεν εφαρμόζονται, κατά κανόνα, από την ίδια την Δημόσια Διοίκηση πριν να εκδοθεί σχετική ερμηνευτική εγκύκλιος”.

Χτύπημα 4: “Πρέπει να εκσυγχρονιστεί η Δικαιοσύνη μας. Ένα αγγλικό ρητό λέει: «Justice delayed is justice denied» (Η αργοπορία απονομής της δικαιοσύνης ισοδυναμεί με αρνησιδικία). Πως είναι δυνατό να αναμένονται σοβαρές ξένες επενδύσεις στη χώρα μας με τη βραδύτερη απονομή της δικαιοσύνης της Ε.Ε”;