Η Γερμανική λέσχη αυτοκινήτου (ADAC) σε μελέτη με την Ιατροδικαστική του Πανεπιστημίου του Μονάχου, υποστηρίζει ότι το 25% των ατυχημάτων προέρχονται από ή και από φάρμακα. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι τα ατυχήματα με αιτία τα φάρμακα είναι περίπου όσα και τα ατυχήματα από λήψη αλκοολούχων ποτών. Η οδήγηση χρησιμοποιείται ως αντιπροσωπευτική δραστηριότητα, η οποία απαιτεί εγρήγορση. Φάρμακα, τα οποία μειώνουν την ικανότητα της οδήγησης είναι ακατάλληλα και για πιλότους, χειρουργούς, γενικά γιατρούς εν υπηρεσία, οικοδόμους, ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας κ.λπ.

Στην Ελλάδα η πραγματικότητα οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τα ατυχήματα θα πρέπει να είναι περισσότερα διότι: α) ο φαρμακοποιός δεν ελέγχει τη συνταγή ώστε να πληροφορήσει τον ασθενή, β) οι περισσότεροι γιατροί, δυστυχώς, δεν γνωρίζουν τον κίνδυνο ατυχημάτων από ορισμένα φάρμακα και γ) ο πληθυσμός αγοράζει φάρμακα χωρίς συνταγή (παράνομο και επικίνδυνο)

Ο κίνδυνος προέρχεται από τις (θεραπευτικές) δράσεις(π.χ. ηρεμιστικά) και από τις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων (π.χ. εμφάνιση ιλίγγου) οι οποίες μπορεί να εμφανιστούν ακόμα και στο 50% των ασθενών (π.χ. στην αναλγητική ουσία Ινδομεθακίνη).Από έρευνες υπολογίζεται ότι άνω του 20% των κυκλοφορούντων φαρμάκων έχουν δράσεις ή/και ανεπιθύμητες ενέργειες, οι οποίες μειώνουν την ικανότητα οδήγησης.

Για λόγους συνειδητοποίησης του κινδύνου παραθέτουμε τις βασικότερες ανεπιθύμητες ενέργειες, οι οποίες είναι δυνατόν να εμφανιστούν, για μια αντιαλλεργική ουσία (υδροχλωρική διφενυδραμίνη): διαταραχές κινητικότητας, διέγερση, διπλωπία, ζάλη, θάμβος όρασης, ίλιγγος, καταστολή, σπασμοί, σύγχιση, υπνηλία, υπόταση, ναυτία, παραισθήσεις)

Σε κάθε χορήγηση φαρμάκου ο ασθενής πρέπει να ερωτά τον γιατρό εάν αυτό επηρεάζει την ικανότητα οδήγησης. Σε κάθε έναρξη φαρμακευτικής θεραπείας ή σε κάθε αλλαγή φαρμάκου θα πρέπει να μην οδηγεί κανείς για 2-3 ημέρες, μέχρι να διαπιστωθεί η αντίδραση του φαρμάκου στον συγκεκριμένο οργανισμό. Αυτό ισχύει για όλα τα φάρμακα ανεξάρτητα επίδρασης στην ικανότητα οδήγησης ή όχι.

Υπάρχουν αρκετά φάρμακα, στων οποίων τις οδηγίες χρήσης δεν αναφέρεται η πιθανότητα μείωσης της οδηγικής ικανότητας, με τη φράση «μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα οδήγησης», και όμως εμφανίζουν ανεπιθύμητες ενέργειες, οι οποίες μπορούν να μειώσουν σημαντικά την ικανότητα οδήγησης. Για αυτό είναι σημαντικό να ερωτάται πάντα ο γιατρός. Καθοριστικά είναι οι θεραπευτικές δράσεις (π.χ. καταστολή) και οι ανεπιθύμητες ενέργειες (π.χ. διπλωπία από αναλγητικά-αντιφλεγμονώδη φάρμακα).

Η νομοθεσία επιβάλλει αποχή από οδήγηση σε χρόνια λήψη φαρμάκων (συνεννοηθείτε με το γιατρό σας). Σε αυτήν την περίπτωση δεν επιτρέπεται η χορήγηση επαγγελματικού διπλώματος οδήγησης! Σε περίπτωση επαγγελματικής οδήγησης και περιστασιακής χορήγησης ακατάλληλων για οδήγηση φαρμάκων, ο γιατρός πρέπει να χορηγήσει άδεια αποχής από την εργασία για το συγκεκριμένο διάστημα. Ιδιαίτερη σημασία έχει αυτό για πιλότους!

Ακόμα και μικρή ποσότητα αλκοολούχου ποτού επιδεινώνει σημαντικά τις συνέπειες ακατάλληλων για οδήγηση φαρμάκων (δυναμική συνέργεια).

Μετά την ανάγνωση αυτού του κειμένου και τη διαπίστωση λήψης ακατάλληλων για την οδήγηση φαρμάκων, δεν επιτρέπεται η διακοπή της θεραπείας αλλά η διακοπή της οδήγησης μέχρι συνεννόησης με τον θεράποντα γιατρό!

Σημειώνουμε ότι τα φάρμακα, με μία ανεπιθύμητη ενέργειά τους, π.χ. αστάθεια ή υπνηλία (αντιαλλεργικά) ή σπασμούς, είναι δυνατόν να οδηγήσουν (όχι μόνο σε ηλικιωμένους) σε μία «απλή» πτώση στο σπίτι, με πολύ σοβαρές συνέπειες.

Παραθέτουμε τις κυριότερες κατηγορίες φαρμάκων, οι οποίες μπορεί να μειώσουν σημαντικά την ικανότητα οδήγησης, με ενδεικτικές μόνο ανεπιθύμητες ενέργειες (στην πραγματικότητα πολύ περισσότερες). Προσοχή: ακόμα και μία ανεπιθύμητη ενέργεια να εμφανιστεί, είναι δυνατόν να μειωθεί σημαντικά η ικανότητα οδήγησης. Φάρμακα, τα οποία έχουν ληφθεί στο παρελθόν και δεν είχαν εμφανίσει ανεπιθύμητες ενέργειες, είναι δυνατόν σε νέα λήψη να εμφανιστούν.

Ιωάννης Στ. Παπαδόπουλος